Cynllun Lliniaru Llifogydd Pentre

Crynodeb o'r Cynllun
Ardal Risg Llifogydd Strategol	Rhondda Fawr Uchaf
Lleoliad	Pentre
Eiddo sy'n elwa	Oddeutu 395 eiddo preswyl ac 8 busnes
Math o Gynllun	Cynllun Lliniaru Llifogydd Cymhleth
Statws	Cyllid a ddyfarnwyd Awst 2024 - Penodi ymgynghorydd yn parhau
Ffynhonnell Ariannu	Grant Cyfalaf Rheoli Risg Llifogydd ac Erydu Arfordirol Llywodraeth Cymru

 

Cefndir y Cynllun

Effeithiwyd ar bentref Pentre gan lifogydd ar bum achlysur gwahanol yn ystod 2020. Digwyddodd y mwyaf o’r pedwar digwyddiad llifogydd rhwng 15 ac 16 Chwefror 2020 o ganlyniad i lawiad eithafol, a enwyd yn 'Storm Dennis' gan y Swyddfa Dywydd. Arweiniodd effaith y digwyddiad yma ym mhentref Pentre at lifogydd mewnol mewn 159 eiddo preswyl, 10 eiddo masnachol a llifogydd helaeth ar y briffordd.

Mae Pentre wedi'i nodi yn ardal sy'n wynebu risg uchel o lifogydd dŵr wyneb a chwrs dŵr cyffredin yn seiliedig ar fapiau Asesu Risg Llifogydd Cyfoeth Naturiol Cymru ac mae wedi'i osod yn safle 1 yng Nghymru ar gyfer perygl llifogydd dŵr wyneb a chwrs dŵr cyffredin ar Gofrestr Cymunedau mewn Perygl (CaRR).

Mae’r risg uchaf i bobl ac eiddo ym Mhentre’n gysylltiedig yn fras â’r pedwar prif gwrs dŵr cyffredin sy’n draenio’r ucheldiroedd yn y dwyrain ac yn arllwys i Afon Rhondda Fawr. Mae'r cyrsiau dŵr hyn mewn ceuffosydd mawr o dan ardal drefol Pentre, gyda llifogydd yn dod yn bennaf o gilfachau cwlfer.

Ers Storm Dennis, mae'r Cyngor wedi cwblhau gwaith amrywiol lleihau'r perygl o lifogydd ym Mhentre tra bod rhaglen y Cynllun Lliniaru Llifogydd ehangach yn cael ei chyflwyno. Mae'r gwaith yma yn cynnwys:

•  Gwaith arolygu a glanhau tua 3.2km o gwrs dŵr cyffredin a 5.5km o'r rhwydwaith draenio dŵr wyneb ym Mhentre.

• Gosod system gorlifo yn rhan o’r system ddraenio priffyrdd yn Stryd Lewis a'i gysylltu â rhwydwaith gorlif stormydd Dŵr Cymru Welsh Water i gynyddu capasiti’r seilwaith draenio priffyrdd.

• Uwchraddio twll archwilio cwrs dŵr cyffredin sy’n gorlifo i orsaf bwmpio gyfagos yn Stryd y Gwirfoddolwr, gan fanteisio ar gapasiti’r seilwaith presennol a darparu cydnerthedd i’r orsaf bwmpio.

• Darparu cynllun dargyfeirio llifogydd ym Mharc Pentre - y nod yw gwella cwlfer cwrs dŵr arferol, drwy osod twll archwilio dalbwll mawr er mwyn lleihau risg malurion yn mynd i mewn i'r cwlfer.

• Darparu strwythur gorlifo ger Stryd Lewis a Stryd Hyfryd- gosod llwybr rheoli llif dros y tir sy'n ceisio lliniaru llif sy'n cael ei achosi gan dyllau archwilio cwrs dŵr arferol ym Mhentre Isaf. 

• Uwchraddio cilfach Heol Pentre yn dilyn difrod a achoswyd yn ystod Storm Dennis yn cynnwys darparu wal flaen a threfniadau cilfach newydd, sgrîn malurion uwch a llwyfan a gosod strwythur llif dros y tir i ddarparu capasiti ychwanegol a lleihau'r risg o rwystr i'r cwlfer.

• Gosod dyfeisiau monitro telemetreg o bell ar strwythurau cwlfer allweddol.

 

Amcanion y Cynllun Arfaethedig

• Lleihau perygl i fywyd drwy leihau nifer y bobl sy'n cael eu heffeithio gan beryglon gan lifogydd dwfn a chyflym.
• Lleihau aflonyddwch yn y gymuned drwy leihau nifer yr adeiladau preswyl a masnachol sy'n cael eu heffeithio gan beryglon o lifogydd.
• Dim niwed i'r cwrs dŵr/afon sy'n derbyn y dŵr yn bellach i lawr yr afon.
• Gwella gwytnwch cymuned mewn achosion o lifogydd a newid yn yr hinsawdd - hyrwyddol cynaliadwyedd a lles.
• Darparu opsiwn a ffefrir sy'n gweithio gyda phrosesau naturiol ac yn hyrwyddo isadeiledd gwyrdd.
• Gwella bioamrywiaeth lleol a chefnogi gwytnwch gwasanaethau'r ecosystemau.
• Gwella gwytnwch yr asedau perygl llifogydd yn erbyn newid yn yr hinsawdd - hyrwyddo gofynion hygyrchedd a chynnal a chadw isel
• Lleihau effaith newid yn yr hinsawdd - lliniaru ôl troed carbon y prosiectau.
• Gwella lles y gymuned trwy wella amwynder lleol.

 

Disgrifiad o'r Cynllun Arfaethedig

Diben Cynllun Lliniaru Llifogydd Pentre yw datblygu a gweithredu rhaglen o fesurau lliniaru llifogydd yn unol â chanllaw achos busnes Rheoli Risg Llifogydd ac Erydu Arfordirol Llywodraeth Cymru. Mae'r fenter yma'n cyd-fynd ag egwyddorion Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru), sy’n canolbwyntio ar leihau’r perygl o lifogydd o ganlyniad i ddŵr wyneb a llifogydd cwrs dŵr cyffredin drwy roi mesurau lliniaru hirdymor cynaliadwy ar waith.

Mae'r Cyngor, ar y cyd ag ymgynghorwyr penodedig RPS, wedi cynnal gwaith sgrinio a dadansoddi helaeth o opsiynau amrywiol i fynd i'r afael â'r perygl llifogydd ym Mhentre. Canlyniad y broses oedd nodi opsiwn a ffefrir ar gyfer datblygiad pellach. Mae gwybodaeth fanwl am yr opsiwn a ffefrir ar gael i'w hadolygu ar-lein trwy ofod ymgynghori rhithwir yma.

Cafodd yr opsiwn a ffefrir yma ei gynnwys yn yr ymgynghoriad cyhoeddus a oedd yn cael ei gynnal rhwng 19 Mehefin 2023 a 17 Gorffennaf 2023 ac yn cynnwys dau ddigwyddiad wyneb yn wyneb i drafod y cynllun ar y 29 a 30 Mehefin 2023. Mae modd i chi fwrw golwg ar wybodaeth fanwl am yr ymgynghoriad cyhoeddus ar-lein yma.

Mae’r opsiwn a ffefrir yn cynnwys y canlynol:

• Cyfeirio Llif Dŵr ar y Tir yn y ddalgylch uchaf trwy sianeli i gyfeirio llif y dŵr i rwydwaith gwlferi newydd yn lleoliad Rhwydwaith St Stephens.
• Dargyfeirio Llif – Gosod cwlfer newydd i dderbyn llif y 3 cilfach cwlfer rhwydwaith cwrs dŵr blaenorol a lleihau’r pwysau ar y rhwydwaith presennol.
• Uwchraddio cwlferi ar Heol Pentre a phibell stormydd Coedlan St Stephen
• Rheoli Llifogydd yn Naturiol (NFM) yn y Dalgylch Uchaf,  
• Systemau Draenio Trefol Cynaliadwy (SUDs) yn y Dalgylch Isaf

Bydd yr adborth sy'n cael ei dderbyn gan randdeiliaid yn ystod yr ymgynghoriad yma'n cael ei adolygu gan garfan Rheoli Perygl Llifogydd y Cyngor, a'i ddefnyddio er mwyn creu'r achos busnes amlinellol i'w gyflwyno i Lywodraeth Cymru fel rhan o gais am gyllid ar gyfer y cam nesaf sef cyflwyniad yr Achos Busnes Llawn i Lywodraeth Cymru ac yn y cam dylunio manwl.